Τα λαμπερά παιδιά της τεχνολογίας (Glow Kids)

…γράφει η Κατερίνα Χαρίση…

Το θέμα της τεχνολογίας και η έκθεση των παιδιών σε αυτή είναι ένα θέμα που μας απασχολεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Γενικότερα οι απόψεις θα βρίσκονται είτε στα άκρα – με αυτούς που είναι καθέτως κατά ή τους οριζοντίως υπέρ, και τους υπόλοιπους κάπου στη μέση, με τη μέση να μην ξέρουμε και πολύ καλά πού βρίσκεται.

Υπάρχει η πολύ χρήσιμη κατευθυντήρια γραμμή του 3/6/9/12 (όχι τηλεόραση πριν τα 3, όχι video games πριν τα 6, όχι internet πριν τα 9, όχι κινητό και Social Media πριν τα 12) που κάθε γονιός μπορεί να υιοθετήσει αν δεν είναι απόλυτα σίγουρος για το τι πρέπει τελικά να κάνει, αν και όσο περνάει ο καιρός βλέπουμε πως η τεχνολογία χώνεται όλο και πιο βαθιά στην καθημερινότητά μας.

ovi_greece_1118_002g Προσωπικά είμαι παιδί που μεγάλωσε με παιχνιδομηχανές και υπολογιστή – είχα το πρώτο μου Atari μόλις στα 6 ή 7, ενώ τον πρώτο υπολογιστή στα 10. Αγαπώ την τεχνολογία και τα γκατζετάκια και λατρεύω τα video games, οπότε το να ταχθώ κατά της τεχνολογίας στα παιδιά μου θα ήταν λιγάκι υποκριτικό. (Ήδη από τον κανόνα 3/6/9/12, έχω παραβεί το 6: Τα παιδιά μου παίζουν βιντεοπαιχνίδια πριν τα 6 τους, υπό αυστηρές συνθήκες χρόνου, και μόνο παιχνίδια που έχω παίξει πρώτη, χωρίς διαφημίσεις, εγκατεστημένα και όχι με ανοιχτή σύνδεση στο διαδίκτυο και πάντα στον υπολογιστή – όχι σε τάμπλετ ή κινητό).

Για την ακρίβεια μάλλον έχω προσαρμόσει τον κανόνα του 6 όπως μου ταιριάζει, και ίσως αυτό να είναι και το καλύτερο για τον καθέναν από μας. Ένας γονιός που δεν ασχολείται ιδιαίτερα και δεν έχει αρκετές γνώσεις περί διαδικτύου και παιχνιδιών, καλύτερα να κρατήσει τις γραμμές του 3/6/9/12 όπως έχουν.

Έχω διαβάσει πολλά σχετικά άρθρα για το θέμα, από επιστημονικές πηγές κι από απλούς ανήσυχους γονείς, έχω αναδημοσιεύσει κάποια που θεωρώ σημαντικά και χρήσιμα, έχω προβληματιστεί πολλές φορές για το θέμα, από τη δική μου προσωπική εμπειρία ως παιδί, ως gamer, ως εθισμένος gamer και ως γονιός, θεωρώ πως η απόσταση της υγιούς χρήσης της τεχνολογίας και του προβλήματος υπερβολικής έκθεσης ή εθισμού είναι αρκετά μεγάλη, λίγο περίπλοκη και συμβαίνει υπό προϋποθέσεις σε συνάρτηση με διάφορους άλλους παράγοντες ως “κατάσταση”.

Ένα παιδί σε ασφαλές και ήρεμο, ελεγχόμενο, υγιές οικογενειακό περιβάλλον δύσκολα θα περνούσε στην “άλλη”, επικίνδυνη πλευρά. Το ήρεμο, ελεγχόμενο, ασφαλές και υγιές οικογενειακό περιβάλλον σημαίνει πολλά και διάφορα και κάποιους κανόνες – λίγους, αλλά – προσωπικά για μένα απαράβατους: Όχι στο παιδικό δωμάτιο τηλεόραση, υπολογιστής, τάμπλετ ή κινητό. Γενικά όχι πρόσβαση σε τάμπλετ ή κινητό. Αυτές είναι μικρές συσκευές, φορητές, τα παιχνίδια είναι κατά κανόνα online που σημαίνει ότι α) το κάθε τι που ο γονιός δεν μπορεί να ελέγξει τη στιγμή που συμβαίνει μπορεί να πεταχτεί ως διαφήμιση είτε από το παιχνίδι είτε από το Youtube – προσωπικά τα απαγορεύω β) το παιδί είτε κατά λάθος – συνήθως κατά λάθος – είτε επειδή μπορεί να σκαμπάζει και λιγάκι, μπορεί να ανοίξει το οτιδήποτε που δεν πρέπει (ειδικά στο Youtube ή μέσα από τα παιχνίδια των Social Media).

Οπότε πρόσβαση μόνο σε υπολογιστή (ή παιχνιδομηχανή), σε χώρο του σπιτιού γενικά κι όχι στο παιδικό δωμάτιο και πάντα παιχνίδι εγκατεστημένο με τη σύνδεση στο διαδίκτυο κλειστή.

Στον υπολογιστή μπορεί να δημιουργηθεί προφίλ χρήστη με full parental control, που περιορίζει τα πάντα, την πρόσβαση στο διαδίκτυο, στα αρχεία, σε εφαρμογές ή οποιοδήποτε κλικ του ποντικιού που δεν πρέπει να γίνει. (στις μικρές ηλικίες είναι μάλλον περιττό, η φουλ παρουσία του γονέα αρκεί, αυτό είναι μάλλον χρήσιμο περισσότερο στα μεγαλύτερα παιδιά).

Αλλά και πάλι όλα αυτά προϋποθέτουν τα παιδιά να παίζουν κι εσύ να είσαι εκεί. Όχι να παίζουν κι εσύ να βλέπεις τηλεόραση στο άλλο δωμάτιο ή να πλένεις πιάτα.

(Το video gaming είναι οικογενειακή υπόθεση)

Ύστερα υπάρχει και η άλλη, η πιο θεωρητική/ψυχολογική πλευρά του θέματος: Το βιντεοπαιχνίδι όπως και οποιαδήποτε άλλη ασχολία, είναι μια διέξοδος, θα μπορούσε να είναι παζλ, ή ζωγραφική, ή διάβασμα, και όχι δε θα πω τι είναι καλύτερο από τα υπόλοιπα, όλα είναι καλά και καλό είναι στο σπίτι να υπάρχουν ευκαιρίες για όλα αυτά. (Όσο καλό είναι το διάβασμα είναι και το gaming, για διαφορετικούς λόγους).

Σε ένα ήρεμο και υγιές σπιτικό, το παιδί θα ασχοληθεί με οτιδήποτε το ευχαριστεί για λόγους ευχαρίστησης καθαρά και όχι για να απασχολείται επειδή δεν αντέχει να ακούει τις φωνές και τους τσακωμούς ή για να καλύψει τα κενά της απουσίας (φυσικής ή μη) των γονιών του.

Αν παρατάς το παιδί σου με μια συσκευή σε κάθε ευκαιρία για να μη σε ζαλίζει ή για να μιλήσεις στο τηλέφωνο ή για να τσακωθείς ή για να κοιμηθείς, αν βγαίνετε οικογενειακώς έξω και του πασάρεις το κινητό ή το τάμπλετ για τη μία ή τις δύο ώρες που θα κρατήσει η (υποτιθέμενη) οικογενειακή έξοδος για καφέ, πίτσα ή φαγητό (πόσο οικογενειακή είναι αυτή η έξοδος όταν συμμετέχουν μόνο οι γονείς ενώ τα παιδιά είναι διακοσμητικά φυτά κολλημένα σε μια οθόνη; – φυσικά και προτιμούν την οθόνη ΑΝ τους δώσεις την επιλογή. Μην τους τη δώσεις.), αν κάθεστε το μεσημέρι ή το βράδι για φαγητό και τους αφήνεις να φέρουν ένα κινητό ή τάμπλετ στο τραπέζι (ή ακόμα χειρότερα, αν το κάνεις πρώτος εσύ), μην περιμένεις και πολλά από τη “φυσιολογική έκθεση στην τεχνολογία” γιατί όλα αυτά δεν είναι φυσιολογικά και δεν αποτελούν κομμάτι του ασφαλούς, υγιούς, ελεγχόμενου και ήρεμου οικογενειακού περιβάλλοντος.

Καταλαβαίνω πολύ καλά την ανάγκη των γονιών να βγούνε και λίγο έξω μια στο τόσο και όσο κι αν οι περισσότεροι δε θα το παραδεχτούν ποτέ ανοιχτά, ξέρουμε ότι και οι περισσότεροι γονείς επίσης θα προτιμούσαν μια έξοδο χωρίς τα παιδιά, αλλά όταν αυτό δεν είναι εφικτό, δυστυχώς ή ευτυχώς πρέπει οι γονείς να μάθουν να ελίσσονται και να προσαρμόζονται εξίσου όπως περιμένουν από τα παιδιά τους να προσαρμοστούν στο κάθε τι. Δε γίνεται μια οικογενειακή έξοδος να είναι σε μέρος μη Kid friendly, με ό,τι κι αν σημαίνει αυτό. Δε μιλάμε πάντα για έναν παιδότοπο, αλλά δεν είναι όλα τα μαγαζιά είτε παιδότοπος είτε για …μεγάλους. Υπάρχουν πολλά μαγαζιά που πολύ απλά και ξεκάθαρα με παιδιά δεν μπορείς (ή δεν πρέπει να πας), οπότε ρίξε κι εσύ λίγο νερό στο κρασί σου και αντί για το σούπερ χλιδάτο και βαρετό του θανατά εστιατόριο με την κλασική μουσική και τους σερβιτόρους με το φράκο, πήγαινε σε μια ταβέρνα όπου τρως στη λαδόκολλα και με τα χέρια και όχι με 5 κουταλοπίρουνα και πετσέτα στρωμένη στα γόνατα. Διαφορετικά η μόνη λύση θα είναι το τάμπλετ ή το κινητό για τα παιδιά και αυτό …δεν είναι οικογενειακή έξοδος!

Όλα αυτά χωρίς να είμαι ειδικός και μόνο από προσωπική εμπειρία, οπότε κάποιοι μπορεί να ταυτιστούν και κάποιοι όχι, κουβέντα να γίνεται. Γενικεύοντας και συνοψίζοντας θα έλεγα ότι λίγοι, απλοί και μη διαπραγματεύσιμοι κανόνες στο σπίτι κάνουν θαύματα, όπως και οι ελιγμοί, η προσαρμοστικότητα και πάνω απ’ όλα ο σεβασμός και η αναγνώριση των αναγκών των παιδιών και των δυνατοτήτων τους (ζήτα από τα παιδιά σου αυτά που μπορούν να σου δώσουν).

Όχι στις ηλεκτρονικές συσκευές στο παιδικό δωμάτιο.
Όχι στις ηλεκτρονικές συσκευές στο τραπέζι.
Όχι στις ηλεκτρονικές συσκευές στην οικογενειακή έξοδο.

Αλλά και:

Όχι οικογενειακή έξοδος σε μέρος που αν ήσουν κι εσύ παιδί θα μισούσες.
Όχι μονοπώλιο μεγαλίστικων συζητήσεων περί οικονομίας, ανατίμησης, πολιτικής και σκατά μας τα κάνανε.

Ναι στις οικογενειακές δραστηριότητες.
Ναι στο διάβασμα όλοι μαζί.
Ναι στα επιτραπέζια τα Σαββατόβραδα.
Ναι στα τουβλάκια στο χαλί.
Ναι στα βιντεοπαιχνίδια όλοι μαζί.
Ναι στο βρώμικο φαγητό στα όρθια, με τα χέρια, στις συζητήσεις για το σχολείο, τα λέγκο νιντζάγκο και τους πιτζαμοήρωες.
Ναι στο να ξέρεις όλους τους πρωταγωνιστές του Star Wars και ποιος είναι ο Λόυντ, ο Κάι, ο Νταρθ ή ο Γκέκο.
Ναι στο να ξέρεις τις κινήσεις του Jin και του Hwoarang στο Tekken και πώς να κάνεις ένα αξιοπρεπές drift στο Need for Speed, ή Fatality στο Mortal Kombat. (Μη μου πείτε για Fortnite, είμαι oldschool gamer!)

Η τεχνολογία είναι υπέροχη και (υπό προϋποθέσεις και συνθήκες) μπορεί να κάνει μικρά οικογενειακά θαύματα απόλυτης χαράς.